Nieuwe wetgeving rond aansprakelijkheid van bestuurders
Sinds 1 januari 2025 is er een belangrijke wijziging in de wetgeving die invloed heeft op de aansprakelijkheid van bestuurders van een vzw, zoals sportclubs. Deze wijziging komt er via het nieuwe Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek. Wat verandert er precies? En wat betekent dit voor jou als bestuurder? We geven een samenvatting van de wijzigingen.
Wat was de situatie vóór 2025?
Als bestuurder van een vzw was je in principe niet persoonlijk aansprakelijk voor verbintenissen van de vzw, indien je handelt als normaal, voorzichtig en zorgvuldig persoon. Het principe van de goede huisvader dus.
Doe je dat niet, dan kan je persoonlijk aansprakelijk gesteld worden. De wet (WVV) voorziet een plafond in die aansprakelijkheid, afhankelijk van de grootte van de vzw. Die financiële begrenzing geldt niet als het gaat om een zware fout, bedrog of herhaaldelijke lichte fouten van de bestuurder.
Het bovenvermeld principe blijft maar er zijn twee wijzigingen die impact hebben op de bestuurdersaansprakelijkheid. Ongeacht de veranderingen in de wetgeving, is het aangewezen om de risico’s te beperken en een verzekering te overwegen.
Wat is er veranderd sinds 1 januari 2025?
Er zijn twee grote wijzigingen:
1. Afschaffing van de 'quasi-immuniteit' van bestuurders en andere hulppersonen
Vroeger kon een contractpartij (bijvoorbeeld een leverancier) alleen de vzw aanspreken als er iets misliep. Bijvoorbeeld bij de niet-betaling van facturen. Bestuurders of medewerkers konden niet persoonlijk aansprakelijk worden gesteld, tenzij bij een misdrijf.
Nu is dat wel mogelijk. Als jij als bestuurder of medewerker een fout maakt bij de uitvoering van een contract (bijvoorbeeld je beschadigt gehuurd materiaal), dan kan de andere partij jou persoonlijk aansprakelijk stellen, via een buitencontractuele vordering.
Let op: de andere partij moet wel bewijzen dat jij een fout maakte die een normaal voorzichtig persoon niet zou maken.
2. Afschaffing van het 'samenloopverbod'
Vroeger mocht iemand niet tegelijk een contractuele én een buitencontractuele vordering instellen voor dezelfde schade. Nu mag dat wel. Dit betekent dat iemand kan kiezen welke weg het voordeligst is om een schadevergoeding te eisen.
Bijvoorbeeld wanneer in het contract een maximale schadevergoeding is bepaald, dan kan het gunstiger zijn om via een buitencontractuele aansprakelijkheid de volledige (effectieve) schadevergoeding te vorderen.
Wat is buitencontractuele aansprakelijkheid?
Buitencontractuele aansprakelijkheid betekent dat je verantwoordelijk bent voor schade die je veroorzaakt hebt door een fout, zonder dat je met de andere partij een contract hebt. Je moet die schade dan vergoeden, ook al is er geen rechtstreekse overeenkomst.
Uitzondering op de nieuwe regels
De nieuwe regels zijn alleen van toepassing als de wetgeving of het contract niets anders bepaalt. Een specifieke wetgeving kan bijvoorbeeld bepalen dat in bepaalde contracten of in de verhouding met de hulppersoon geen buitencontractuele aansprakelijkheid mogelijk is. Anderzijds betekent dit dat partijen deze regelingen ook zelf kunnen beperken in het contract of volledig terzijde schuiven.
Wat met vrijwilligers?
Vrijwilligers kunnen ook een hulppersoon zijn van de vzw. Zij zijn namelijk vaak diegene die in opdracht een contractuele verbintenis uitvoert. De nieuwe aansprakelijkheidsregels gelden enkel als de wet niets anders bepaalt. De vrijwilligers vallen echter onder de vrijwilligerswet en die bepaalt iets anders, namelijk:
Vrijwilligers zijn niet persoonlijk aansprakelijk, behalve bij bedrog, zware fout of herhaaldelijke lichte fouten.
Let op: deze bescherming geldt niet voor vrijwillige bestuurders van een vzw. Zij vallen onder de regels van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV).
Hoe kan je je als sportclub beschermen?
De nieuwe regels zijn niet alleen van toepassing op nieuwe contracten, maar op alle feiten die zich voordoen vanaf 1 januari 2025. Gelukkig zijn er manieren om bestuurders toch te beschermen:
- Sluit goede contracten af. In contracten met leveranciers of partners kan je clausules opnemen die bepalen dat alleen de vzw aansprakelijk is, en niet de bestuurders persoonlijk. Of je kan de mogelijkheid om buitencontractueel te vorderen ook afhankelijk maken van een bepaalde financiële drempel of koppelen aan voorwaarden.
- Sluit een verzekering af. Een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering is altijd nuttig om te bekijken. Deze verzekering kan tussenkomen als een bestuurder toch persoonlijk wordt aangesproken. Had je al een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering? Check dan of de uitbreiding in de wetgeving ook gedekt wordt in jouw polis.
- Zorg voor duidelijke statuten. In de statuten van je vzw kan je opnemen dat de aansprakelijkheid van bestuurders beperkt is tot wat wettelijk is toegestaan.
Conclusie
De nieuwe wetgeving rond aansprakelijkheid hoeft geen reden tot ongerustheid te zijn voor sportclubs of hun bestuurders. De basisprincipes blijven overeind: wie zijn taak als bestuurder met zorg en ter goede trouw uitvoert, loopt weinig risico op persoonlijke aansprakelijkheid. Daarnaast kan je enkele maatregelen nemen om de risico’s nog verder te beperken.
Modelclausules
Om de bestuurders van een vzw maximaal te beschermen voor persoonlijke aansprakelijkheid is het aangewezen dat in elke (hoofd)overeenkomst tussen de vzw en een medecontractant de volgende bepalingen opgenomen worden:
De partijen komen overeen dat ze zich voor het herstel van de schade veroorzaakt door de niet-nakoming van een contractuele verbintenis opgenomen in dit contract, binnen de wettelijke grenzen exclusief beheerst wordt door de regels van het contractenrecht, zelfs wanneer de gebeurtenis die aan de oorsprong ligt van de schade ook een fout vormt.
De partijen komen verder overeen dat het herstel van de schade veroorzaakt door een hulppersoon van de vzw ‘NAAM’, binnen de wettelijke grenzen enkel grond is voor een aansprakelijkheidsvordering tegen de vzw ‘NAAM’ hoofdschuldenaar en, in afwijking van artikel 6.3 §2 BW, geen grond voor een buitencontractuele aansprakelijkheidsvordering tegen diens hulppersonen, zelfs niet wanneer de gebeurtenis die aan de oorsprong ligt van de schade ook een fout vormt.
In de statuten kan wel bepaald worden dat elke persoonlijke aansprakelijkheid in elk geval beperkt is tot de bedragen zoals bepaald in artikel 2:57 WVV - cfr. modelstatuten
Deze aansprakelijkheid, samen met elke andere schadeaansprakelijkheid die voortvloeit uit het WVV of andere wetten of reglementen, evenals de aansprakelijkheid voor de schulden van de rechtspersoon bedoeld in de artikel XX.225 en XX.227 van het Wetboek van economisch recht is beperkt tot de in artikel 2:57 van het WVV opgenomen bedragen.
Desgewenst kan daaraan toegevoegd worden:
De bestuurders van de vereniging oefenen hun mandaat uit zonder persoonlijke aansprakelijkheid, behoudens de gevallen bepaald in de wet. Bestuurders zijn niet persoonlijk aansprakelijk voor beleidsbeslissingen die te goeder trouw en met redelijke zorgvuldigheid zijn genomen, tenzij deze beslissingen aantoonbaar kennelijk onzorgvuldig, onrechtmatig of strijdig met de statuten of de wet zijn.
De vereniging zal zich inspannen om een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten en in stand te houden ter dekking van de aansprakelijkheid van haar bestuurders, conform de voorwaarden van de verzekeraar.
De vereniging zal, voor zover wettelijk toegestaan, haar bestuurders bijstaan en verdedigen in gerechtelijke procedures waarin zij persoonlijk aansprakelijk worden gesteld omwille van hun bestuursfunctie. De vereniging zal, voor zover wettelijk toegestaan, haar bestuurders vrijwaren tegen aansprakelijkheidsvorderingen die verband houden met de uitoefening van hun bestuursmandaat, behalve in geval van bedrog, opzettelijke fout, zware fout of herhaaldelijke lichte fout
